Aşağıdaki durumlarda istenmeyen gebelikten korunmak için acil kontrasepsiyon uygulanır,
Korunmasız ve plansız bir cinsel ilişki yaşanmışsa,
Bir aile planlaması yöntemi doğru kullanılmamışsa(günlük hapı içmeyi unutmak,enjeksiyonu geciktirmek gibi),
Kullanılan aile planlaması yöntemi başarısızlığa uğramışsa (kondom yırtılması gibi)
Acil kontrasepsiyonda mevcut seçenekler
1. Hormonal acil kontrasepsiyon (Ertesi gün hapı), ilk 72 saat içerisinde uygulanmalıdır.
2. İlişki sonrası RIA uygulaması, ilk 5 gün içerisinde uygulanmalıdır.
Nasıl Korur?
1. Hormonal acil kontrasepsiyon, döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini önler. Yumurtlamadan önce kullanıldığında yumurta oluşumunu engeller. %75-80 etkilidir.
2. İlişki sonrası RIA uygulaması, döllenmeyi ve döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesini önler. %99 etkilidir.
Olumlu Yönleri Nelerdir?
Güvenlidir.
Kullanım süresi kısadır.
Her yaştaki kadınlarda kullanılabilir.
Ucuzdur.
Korunmasız cinsel ilişkiden ya da kontraseptif kullanımı sırasında olabilecek kazalardan sonra, istenmeyen gebeliklerin daha oluşmadan önlenmesi için fırsat yaratır.
Olumsuz Yönleri Nelerdir?
Hormonal acil kontrasepsiyon,
Acil olarak, en fazla 3 gün içinde kullanılması gerekir.
Tekrar kullanımında kontraseptif etkililiği azalır.
Kullanımdan sonra yeni bir korunmasız ilişki ya da kontraseptif yöntem hatası olursa korumaz.
Diğer kontraseptif yöntemler kadar etkili değildir, onların yerine kullanılmamalıdır.
CYBE'lerden korumaz.
Bulantı, kusma gibi yan etkileri vardır.
İlişki sonrası RİA uygulamasında ise karın ağrısı, vajinal kanama ve lekelenme olabilir.
Kimler İçin Uygundur?
Korumasız cinsel ilişki yaşayanlar
Kimler İçin Uygun Değildir?
Hormonal acil kontrasepsiyon,
Gebelerde kullanımı uygun değildir. İlişki sonrası RİA uygulaması,
Yeni bir eşle korunmasız cinsel ilişkiye giren kadınlar
Tecavüze uğramış kadınlar
Hiç doğum yapmamış kadınlar
CYBE açısından zaten riskli kadınlar da uygun değildir.
Nasıl Kullanılır?
Acil kontrasepsiyon için bir sağlık kuruluşundan MUTLAKA DANIŞMANLIK alınmalıdır.
1. Hormonal acil kontrasepsiyon (Ertesi gün hapı), ilk 72 saat içerisinde uygulanmalıdır.
• İlk dozu almadan 1 saat önce antiemetik alınması ve tok karına alınması bulantı ve kusmayı azaltacaktır.
• 12 saat sonra doz tekrarlanır.
• İlk ya da ikinci dozdan sonraki ilk 2 saatte kusma olursa, doz tekrarlanır.
2. İlişki sonrası RİA uygulaması, ilk 5 gün içerisinde uygulanmalıdır.
• Eğitilmiş sağlık personeli tarafından rahim içine yerleştirilir.
Acil Kontrasepsiyonda Uyarı İşaretleri:
Kişiye aşağıdaki durumlar oluşursa kliniğe gelmesi söylenmelidir.
Adetinde değişiklik olduğunda
Beklenenden daha az miktarda ya da daha kısa süren adet kanaması (gebelik olasılığı)
4 hafta içinde adet olmazsa (gebelik olasılığı)
Alt karın ya da kasıklarda şiddetli ağrı olursa (ektopik gebelik olasılığı)
CYBE semptomları gelişirse (artan vajinal akıntı, dizüri gibi)